ระลึกชาติ สมเด็จพุฒาจารย์โต

พุฒาจารย์โต พรหมรังสีท่านเป็นพระมีอภิญญา มีฤทธ์ เด็กชายโต (สามเณรโตในวัยห้าปี) มีความยินดีรักพิกุลทองเดียงสาหอมแก้ม (พิกุลทองเป็นเด็กหญิงหน้าตาน่ารัก ตัดผมหน้าม้า ยิ้มแย้มตามประสาเด็ก) ในขณะที่เป็นสามเณร สามเณรในยุคนั้นเป็นแค่เด็กมาขออาศัย กฎระเบียบและจารีตในสามเณรไม่ได้เคร่งครัดจนถึงขั้นห้ามถูกเนื้อต้องตัวสตรีเพศ บวชสามเณรครั้งแรกตอนอายุเดียงสาห้าปี อยู่อาศัยวัดฉันอาหาร เที่ยวเล่นซุกซน เล่นม้าก้านกล้วย เป่าลูกแก้ว วิ่งเล่นสนิทสนมกับพิกุลทอง ไม่ได้สนใจธรรม ไม่ชอบนั่งสมาธิ เดียงสางอแงบ่นเมื่อยพึมพำเมื่อได้นั่งสมาธิตามพระในวัด มีวาระบวชสามเณรแค่ครบอายุสิบห้าพรรษา ก่อนถึงวาระลาสิขาแค่หกเดือน กลับมีเหตุการณ์ไฟไหม้ ดั่งสวรรค์กำหนด ไฟไหม้กุฏิเพราะตะเกียงไฟล้มลงบนพื้นไม้ สามเณรโตถูกไฟไหม้ตรงแขนข้างซ้าย (แขนข้างซ้ายของเณรโตมีความบกพร่องมาตั้งแต่เกิด คือ ลักษณะคล้ายแขนกล้ามเนื้อแขนตายไม่แข็งแรง) หลังจากโดนไฟไหม้หน้าตาน่าเกลียดน่ากลัวจนพิกุลทองไม่กล้าเข้าใกล้ แต่ด้วยเห็นใจจึงมักเอาอาหารมาถวายให้สามเณร ทั้งข้าวปลาขนมบัวลอย มาถวายในกุฏิ สามเณรพักฟื้นจากแผลไฟไหม้ ลุกขึ้นมารับประเคนจากพิกุลทองด้วยความเจ็บปวด แผลไฟคคลอกดูน่ากลัว แม้พิกุลทองจะกลัวในรูปลักษณ์ แต่ด้วยความสงสารจึงรักษาน้ำใจไม่แสดงอากัปกริยาให้เห็น แต่กระนั้นสามเณรโตก็รับรู้ได้ เณรโตสภาพจิตเป็นธุรี (แตกกระจาย) จนมีอาการจิตสอนจิตมีเสียงในหู เทพอิศวรลงให้ (เสียงเทพพระอิศวรและญาณเทพเข้าร่าง) สามารถคุยในใจเป็นคำพูดกับเทพ อิศวรสอนธรรมเทศนาเรื่องนรกสวรรค์และโลกมนุษย์ “นรกมีสิบสองภูมิ เป็นนรกทั้งหมดที่สามารถเหยียบเดินได้และอากาศธาตุร้อนละอุ จนผิวหนังเกรียมร้อนจนทุรนทุราย ร้องไห้กรีดร้องและอาเจียนตลอดเวลา น้ำตาอาเจียนเป็นสายเลือด”

จากเหตุการณ์ครั้งนั้นมีเหตุการณ์อีกเหตุการณ์ที่สามารถบอกได้ว่า สมเด็จพุฒาจารย์โตตอนเป็นเด็กเป็นสามเณรมีบุญคุณวิเศษหลายอย่าง นั้นคือตอนวันเพ็ญเดือนอ้ายราตรีสว่างสไวยแต่พรบค่ำมีความมืดมัว สามเณรโตเห็นจันทร์ส่องแสงจึงนิมิตตาทิพย์เกิดขึ้นในฉับพลัน ในตาเห็นเป็นรูปตัวเองกลายเป็นสมณะศักดิ์ ทรงจีวรป่า น่าเคารพ อายุอานามสักสี่สิบห้าพรรษา มีความนึกคิดแปลกใจที่ตัวเองกลายเป็นสมณะศักดิ์ วาระลาสิกขาจะมาถึงจึงไม่อาจทำได้ ตั้งใจต่อบวชเป็นสามเณรศึกษาร่ำเรียน

วันหนึ่งสามเณรโตเห็นนิมิตตนเองเป็นเถระรูปเดิม เดินไปในประตูนรกและมีความน่ากลัว จึงสะดุ้งตอนนั่งสมาธิและตอนนอนสมาธิสองเพลาจนครบสิบห้าครั้ง (ตอนนั้นอายุยี่สิบปี)